Wybrane zagadnienia dotyczące składki ubezpieczeniowej

Zgodnie z brzmieniem art. 805 §1, otwierającym Tytuł XXVII Kodeksu cywilnego poświęcony umowie ubezpieczenia, "przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę". Ustawa o działalności ubezpieczeniowej szerzej traktuje kwestie składki, wskazując, że o jej wysokości decyduje zakład ubezpieczeń, jednakże po dokonaniu oceny ryzyka ubezpieczeniowego.

Ponadto norma ta stwierdza, że wysokość składki powinna zapewnić wykonanie wszystkich zobowiązań wynikających z umowy ubezpieczenia i pokrycie kosztów wykonywanej działalności ubezpieczeniowej, a zakład ubezpieczeń obowiązany jest gromadzić odpowiednie dane statystyczne, które stały się podstawą zarówno ustalania wysokości składek, jak i rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Dodatkowo, głównie ze względów ostrożnościowych znajdujących historyczne uzasadnienie, w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych znalazł się zapis mówiący o tym, że zakład ubezpieczeń przedstawia organowi nadzoru (Komisji Nadzoru Finansowego) informacje o taryfach składek za ubezpieczenia obowiązkowe i podstawach ich ustalenia. Informacja taka powinna zawierać w szczególności analizę szkodowości  oraz kosztów obsługi ubezpieczenia uzasadniającą wprowadzenie każdorazowej zmiany w taryfie.

To, że zapisy ostrożnościowe znalazły się w ustawie, wskazuje na kapitalne znaczenie, jakie dla prawidłowego funkcjonowania zakładu ubezpieczeń mają ustalone na bezpiecznym poziomie taryfy składek, gwarantując należyte wywiązywanie się z zawartych umów, nie zagrażając przy tym sytuacji finansowej ubezpieczyciela. Rzecznik Ubezpieczonych wyrażał wielokrotnie troskę o zgodne z prawem i realiami rynkowymi kształtowanie taryf przez ubezpieczycieli. Jest to o tyle istotne, że z jednej i to tej ważniejszej strony, mamy w pamięci upadłości choćby Bydgoskiego „Gryfa" , Warszawskiej „Polisy", Poznańskiej „Hestji" czy  Gdańskiego „Gwaranta",  z drugiej zaś narzekania rodzimych kierowców na wysokie, w ich opinii, ceny polis.

Ponadto śledząc choćby reklamy kilku zakładów ubezpieczeń prowadzących działalność ubezpieczeniową, w tym również działających w systemie sprzedaży bezpośredniej tzw. direct, oferujących produkty ubezpieczeniowe w cenie relatywnie niskiej, konkurencyjnej wobec pozostałych ubezpieczycieli, siłą rzeczy rodzą się obawy o bezpieczny, zgodny z ustawowymi wymogami, poziom taryf składek. Niepokój, który obserwujemy, wynika również z informacji dochodzących z rynku o niezadowalających  wynikach finansowych niektórych zakładów ubezpieczeń w część dotyczącej działalności prowadzonego przez nie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Dziwić więc może powstrzymywanie się przez części ubezpieczycieli przed dostosowaniem wysokości taryf składek do  faktycznych potrzeb, postrzegając to zjawisko jako wyjątkowo niebezpieczną dla całego rynku grę konkurencyjną.

Ukształtowanie na relatywnie niskim poziomie taryf składek za obowiązkowe ubezpieczenie komunikacyjne i niechęć ubezpieczycieli  do zmiany istniejącego stanu rzeczy uwidacznia się niestety wprost w polityce odszkodowawczej prowadzonej przez wielu ubezpieczycieli. Za utrwalony i stale powtarzany argument, mający znamiona swoistego rodzaju groźby, jest twierdzenie części przedstawicieli środowiska ubezpieczeniowego, w odniesieniu do uwag poszkodowanych i instytucji reprezentujących ich interesy, iż zmiana standardów aktualnie stosowanych w zakresie polityki odszkodowawczej spowodowałaby konieczność podwyższenia taryf składek, a na to rynek ubezpieczeń nie może się przecież zgodzić.