Nianię warto zarejestrować i ubezpieczyć w ZUS

Dnia 1 października 2011 r. weszły w życie przepisy art. 50-53 i art. 70-73 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. Nr 45 poz. 235). Ustawa ta określa przesłanki, których łączne spełnienie sprawia, iż składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne zatrudnianej niani, do wysokości wskazanej w przepisach ustawy, opłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie nianią (nie mylić z ustawową definicją dziennego opiekuna) jest osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem (dziećmi) w wieku od ukończenia 20. tygodnia życia do końca roku szkolnego, w którym ukończy ono trzy lata. Wyjątkowo, gdy objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym jest niemożliwe lub utrudnione, uznaje się opiekę niani nad dzieckiem do ukończenia przez nie czwartego roku życia.

Z nianią zawierana jest umowa o świadczenie usług zwana w przepisach ustawy umową uaktywniającą. Umowa uaktywniająca, zgodnie z brzmieniem art. 50 ust. 3 ustawy zawierana jest w formie pisemnej pomiędzy nianią a rodzicami lub rodzicem samotnie wychowującym dziecko w rozumieniu art. 50 ust. 5 ustawy.

Nianią nie może być jeden z rodziców dziecka, także w przypadku rodzica samotnie wychowującego dziecko. Jednocześnie ustawa nie wprowadza żadnych szczególnych wymagań, co do osoby, z którą zawierana jest umowa uaktywniająca. Nianią może zatem być babcia czy też inna osoba z rodziny dziecka, nawet jeśli osoby te mieszkają z dzieckiem pod jednym dachem, czy też opiekują się nim tylko kilka godzin dziennie. Niania nie musi mieć również żadnych kwalifikacji zawodowych ani doświadczenia w pracy z dziećmi. Zgodnie jednak z treścią art. 4 ustawy nianie podlegają obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym. 

Ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 nie określa wzoru umowy uaktywniającej, jednocześnie jednak przepisy ustawy wskazują, jakie elementy muszą zostać w takiej umowie zawarte (art. 50 ust. 4 ustawy). Katalog ten jest katalogiem otwartym, a zatem nie ma żadnych przeszkód ażeby umowa zawierana z nianią regulowała także inne, niewskazane w ustawie kwestie.

Przede wszystkim jednak umowa uaktywniająca powinna wskazywać strony umowy, jej cel i przedmiot, miejsce i czas sprawowania opieki, liczbę powierzonych opiece dzieci, czas obowiązywania umowy, a także warunki jej zmiany i rozwiązania. Dodatkowo umowa zawierana z nianią winna określać w miarę szczegółowo obowiązki niani oraz wysokość wynagrodzenia z tytułu wykonania umowy, a także sposób i termin jego wypłaty.