Indywidualne konta emerytalne to nic innego, jak III filar systemu emerytalnego, niezależny od pracodawcy. Od 1 września 2004 r. można indywidualnie gromadzić oszczędności emerytalne w ramach III filaru systemu ubezpieczeń emerytalnych. IKE są dobrowolnymi kontami i może je założyć każdy polski obywatel, który ukończył 16 rok życia, mieszka w Polsce i jest zobowiązania do płacenia podatku dochodowego w Polsce. Osoba małoletnia może dokonywać wpłat na IKE tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskuje dochody z tytułu umowy o pracę. Osobą małoletnią w świetle ustawy o IKE jest osoba, która ukończyła 16 lat, lecz nie osiągnęła jeszcze pełnoletniości, czyli lat 18.
Po przejściu na emeryturę zawsze następuje realny spadek dochodów w stosunku do dochodów otrzymywanych w trakcie aktywności zawodowej. Jest to zjawisko powszechne, typowe dla większości krajów świata. Świadomość występowania takiej sytuacji powinna zachęcać obecnie pracujących do ograniczania bieżącej konsumpcji i do dodatkowego oszczędzania na starość. Często jednak sama świadomość nie wystarcza do tego, aby osoby aktywne zawodowo odkładały dodatkowe środki w celu zwiększenia swoich dochodów emerytalnych. Dlatego też w wielu krajach wprowadza się zachęty podatkowe, które mają mobilizować osoby pracujące do dodatkowego oszczędzania – po to, aby spadek ich dochodów po przejściu na emeryturę był jak najmniejszy. Tego typu zachęty podatkowe istnieją m.in. w Stanach Zjednoczonych, w krajach Unii Europejskiej, a także w Szwajcarii, Islandii, Australii.
Ustawa o indywidualnych kontach emerytalnych stworzyła realne szanse na zwiększenie oszczędności emerytalnych Polaków. Ustawa zakłada, że osoby gromadzące oszczędności na indywidualnych kontach emerytalnych będą zwolnione z podatku od dochodów kapitałowych. Taką możliwość mają jednak wyłącznie osoby, które wypłacą zgromadzone oszczędności dopiero po 60 roku życia bądź nabędą uprawnienia emerytalne i ukończą 55 lat oraz jednocześnie będą oszczędzać na indywidualnym koncie emerytalnym co najmniej przez pięć dowolnych lat lub gdy ponad połowa wartości wpłat na IKE zostanie dokonana nie później niż na pięć lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę.
Wpłat na IKE mogą dokonywać osoby zamieszkałe na terytorium Rzeczypospolitej Polski, które ukończyły 16 lat. Dla małoletnich oszczędzających na IKE zostało wprowadzone ograniczenie źródła dokonywania wpłat (tylko w przypadku osiągania dochodów z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę), aby zapobiec sytuacji, w której rodzice zakładając małoletnim IKE, tym samym zwiększają pulę oszczędności zwolnioną od podatku od dochodów kapitałowych.
Z podatku od dochodów kapitałowych są zwolnione oszczędności gromadzone na indywidualnych kontach emerytalnych:
-
w otwartych i specjalistycznych otwartych funduszach inwestycyjnych,
-
w zakładach ubezpieczeń na podstawie umowy na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym,
-
w podmiotach prowadzących działalność maklerską na podstawie umowy o świadczenie usług brokerskich i prowadzenia rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego służącego do jego obsługi.