Czasowa niezdolność do pracy z powodu choroby to nazwa ryzyka ubezpieczeniowego, czyli chronionej prawem (określonym świadczeniem) sytuacji życiowej ubezpieczonego, w której znalazł się w wyniku zajścia zdarzenia losowego (choroby). Oba zatem określenia tj. „czasowa niezdolność z powodu choroby” i „choroba” są odrębnymi pojęciami.
„Czasowa niezdolność do pracy” to taki skutek choroby, który polega na powstaniu czasowej (przemijającej) przeszkody w wykonywaniu dotychczasowej pracy.
Rozpoznanie choroby (zdarzenia losowego) nie jest równoznaczne z zajściem ryzyka ubezpieczeniowego. Lekarz rozpoznając chorobę u ubezpieczonego ocenia jednocześnie, czy i w jakim zakresie wpływa ona na zdolność do pracy. Stwierdzenie niezdolności do pracy wskutek choroby jest więc dokonaniem oceny w kwestii czasowego wpływu choroby na możliwość wykonywania pracy dotychczasowej.
Ocena ta obejmować musi stwierdzenie istnienia choroby (biologicznej), tj. zakłóceń w funkcjonowaniu organizmu i uznanie tych zakłóceń za przeszkodę w świadczeniu pracy.
Stwierdzenie niezdolności do pracy oznacza zatem uznanie, że w konkretnym wypadku stan zdrowia pracownika stanowi przeszkodę o charakterze czasowym (przemijającym) w wykonywaniu pracy. Lekarz badając pracownika stwierdza, czy zachodzi wypadek choroby i czy stan zdrowia pracownika wymaga wstrzymania się od pracy.
Wydanie zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy jest więc z prawnego punktu widzenia formalnym stwierdzeniem zajścia w życiu pracownika sytuacji chronionej prawem.
Tylko zatem zaświadczenie lekarskie, stwierdzające chorobę i jej wpływ na zdolność do pracy, stwarza chronioną sytuację i stanowi podstawę do wypłaty zasiłku chorobowego.
W szczególności nie stwarza omawianego stanu prawnego uznanie się przez samego pracownika chorego za niezdolnego do pracy. Nie może tego dokonać także kierownik zakładu pracy (pracodawca), który widząc, że pracownik źle się czuje, może go co najwyżej zwolnić z obowiązku wykonywania pracy.
Dokonana przez kierownika ocena i usprawiedliwienie nieobecności w pracy nie spowoduje jednak skutków prawnych wynikających z ubezpieczenia chorobowego. Nie ma natomiast przeszkód prawnych do wypłacania pracownikowi wynagrodzenia za czas takiego udzielonego przez pracodawcę zwolnienia od pracy. Wypłacenie tego wynagrodzenia nie może być jednak wliczone do 35-dniowego okresu prawa do wynagrodzenia gwarancyjnego wynikającego z art. 92 k.p.