Wszystko o urlopie bezpłatnym

Ponadto fakt przebywania na urlopie bezpłatnym może mieć negatywny wpływ na uprawnienia pracownika do urlopu i ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Jeśli bowiem stosunek pracy z pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym dłuższym niż 1 miesiąc i nieświadczącym pracy w dniu 1 stycznia danego roku (a więc w dniu, w którym co do zasady nabywa się prawo do kolejnego urlopu) zostanie rozwiązany lub wygaśnie, to pracownikowi temu nie przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego za rok, w którym ustało zatrudnienie (uchwała  Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1980 r., V PZP 2/80, OSNCP 1981 r. nr 4 poz. 46).

Ponadto okres urlopu bezpłatnego nie podlega wliczeniu do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia do świadczeń pieniężnych (zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński i inne). Jeżeli w czasie urlopu bezpłatnego pracownik jest niezdolny do pracy, okresu tej niezdolności nie wlicza się do tzw. okresu zasiłkowego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t. jedn.: Dz. U. 2005 r. Nr 31 poz. 267).

W czasie gdy pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym stosunek pracy zostaje zawieszony. Przepisy szczególne przewidują od tej zasady pewne wyjątki. Czasami nakładają one także na pracodawcę obowiązek udzielenia urlopu bezpłatnego. Oto niektóre z wyjątków od zasad wymienionych w art. 174 § 1 i 2 kodeksu pracy:

1. Na podstawie art. 146 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (t. jedn.: Dz. U. 2002 r. Nr 72 poz. 665) członkowie zarządu komisarycznego banku otrzymują w razie potrzeby urlop bezpłatny w macierzystym zakładzie pracy na czas pełnienia tej funkcji. Okres tego urlopu zalicza się do okresów pracy oraz innych okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych.
2. Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu bezpłatnego w celu pełnienia przez pracownika funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek jej pełnienia w charakterze pracownika. Taki urlop wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 25 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych; t. jedn.: Dz. U. 2001 r. Nr 79 poz. 854).
3. Pracodawca na podstawie art. 205 § 4 kodeksu pracy, na wniosek młodocianego pracownika, ma obowiązek udzielenia urlopu bezpłatnego w okresie ferii szkolnych, w wymiarze nieprzekraczającym łącznie, wraz z urlopem wypoczynkowym, 2 miesięcy. Jego czas wlicza się do okresu zatrudnienia pracownika młodocianego.
4. Pracodawca może udzielić bezpłatnego urlopu na wniosek pracownika podejmującego naukę w szkole i w formach pozaszkolnych. Jego okres wlicza się do stażu pracy, od którego zależą wszystkie uprawnienia pracownicze (§ 5 ust. 2 i § 11 z dnia 12 października 1993 r. rozporządzenia w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych; Dz. U. Nr 103 poz. 472).
5. Osobie skierowanej do pracy przy zwalczaniu epidemii dotychczasowy pracodawca jest obowiązany udzielić urlopu bezpłatnego na czas określony w decyzji o skierowaniu do takiej właśnie pracy. Okres urlopu bezpłatnego zalicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 47 ust. 8 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi; Dz. U. Nr 234 poz. 1570).

Podstawa prawna:
Ustawa kodeks pracy ( Dz.U z 1998 Nr 21 poz 94 ze zm.).

Przemysław Gogojewicz

Specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
www.gogojewicz.com