Wiele osób twierdzi, że kurs na prawo jazdy nie uczy prowadzenia samochodu, a jedynie przygotowuje do zdania egzaminu państwowego. W tym twierdzeniu może i tkwi ziarno prawdy, jednak uczestnictwo w szkoleniu jest niezbędne do uzyskania podstawowej wiedzy z zakresu obsługi auta, przepisów ruchu drogowego czy reagowania na sytuacje awaryjne. Sprawdź, co grozi za jazdę bez uprawnień w 2023 roku!

Jakie dokumenty musi mieć przy sobie kierowca?

W ciągu ostatnich kilku lat wprowadzono wiele istotnych zmian z zakresie dokumentów, które powinien mieć przy sobie kierowca w razie kontroli drogowej czy stłuczki. Jeszcze do niedawna każda osoba wsiadająca za kółko musiała dysponować fizycznym dowodem rejestracyjnym i papierowym potwierdzeniem ważności polisy OC (ten obowiązek zniesiono 1 października 2018 roku) oraz prawem jazdy (dokument nie musi być wożony w aucie od 5 grudnia 2020 roku).
Obecnie kierowca powinien mieć przy sobie wyłącznie dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość. Oznacza to, że dowód rejestracyjny wraz z polisą i prawem jazdy można zostawić w domu, a w razie potrzeby funkcjonariusze zweryfikują niezbędne dane w bazie CEPiK z wykorzystaniem Twoich podstawowych danych osobowych.

Co zawiera baza CEPiK?

Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców, w skrócie CEPiK, to system informatyczny gromadzący informacje o zarejestrowanych w Polsce pojazdach i osobach mających uprawnienia do ich prowadzenia. Dane znajdujące się w systemie są pozyskiwane od wydziałów komunikacji rejestrujących pojazdy i wydających uprawnienia do kierowania, ubezpieczycieli, stacji kontroli pojazdów i służb takich jak Policja czy Inspekcja Ruchu Drogowego.
W bazie CEPiK znajdują się dane na temat:

• pojazdu (marka, model, pojemność i moc silnika, liczba miejsc);
• dokumentów samochodu;
• obecnych i wcześniejszych właścicieli;
• obowiązkowego ubezpieczenia OC;
• badań technicznych i odnotowywanych w czasie przeglądu wskazań licznika;
• osób mających prawo jazdy;
• osób, którym cofnięto uprawnienia;
• osób mających zakaz prowadzenia pojazdów.

Zakres danych gromadzonych w bazach CEPiK określa ustawa Prawo o Ruchu Drogowym.

Co grozi za jazdę bez prawa jazdy w 2023?

Wsiadanie za kółko bez prawa jazdy to duża nieodpowiedzialność. Aby maksymalnie zniechęcić do nielegalnego prowadzenia pojazdów, ustawodawca wprowadza coraz to surowsze kary. Obecnie za kierowanie samochodem czy motocyklem bez uprawnień grożą grzywny finansowe, tymczasowe lub dożywotnie odebranie prawa jazdy i nawet więzienie. Wymiar kary zależy m.in. od skali przewinienia i okoliczności zatrzymania.

Prowadzenie pojazdu innej kategorii bez uprawnień

W polskim prawie wyróżnia się aż 16 kategorii prawa jazdy. Każda z nich uprawnia do kierowania innego rodzaju pojazdami i stawia przed kandydatami na kierowcę inne wymagania dotyczące wieku czy doświadczenia za kółkiem. Co do zasady osoby mające kategorię A mogą legalnie przemieszczać się motocyklami, kategorii B — pojazdami osobowymi, a C — ciężarówkami. Ustawodawca wprowadził w tym zakresie pewne ograniczenia i przywileje, które mogą sprawiać trudności w interpretacji przepisów.
Najwięcej niejasności budzi przepis uprawniający kierowców z prawem jazdy kategorii B do prowadzenia motocykli (kategoria A) bez konieczności zdawania osobnego egzaminu. Należy pamiętać, że w takiej sytuacji dopuszcza się kierowanie wyłącznie pojazdem o maksymalnej pojemności skokowej silnika do 125 cm3 i mocy do 11 kW. Ponadto warunkiem niezbędnym do prowadzenia takiego jednośladu jest co najmniej 3-letnie doświadczenie jako kierowca kategorii B.
W czasie zatrzymania na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu kierowcy niemającemu odpowiednich uprawnień do prowadzenia danego typu samochodu czy motocykla grozi grzywna w wysokości od 1 500 do 30 000 zł. Ponadto każda taka sprawa trafia do sądu w celu orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres od 6 miesięcy do nawet 3 lat. Jeśli zakaz będzie trwał dłużej niż rok, skazany ma obowiązek przystąpić ponownie do państwowego egzaminu na prawo jazdy.

Warto wiedzieć! Osoba przyłapana na prowadzeniu samochodu czy motocykla bez właściwego prawa jazdy nie może kontynuować podróży. Oznacza to, że pojazd musi wówczas zostać odebrany przez kogoś z odpowiednimi uprawnieniami lub zostać odholowany na koszt zatrzymanego.

Jazda bez uprawnień po tymczasowym zatrzymaniu prawa jazdy

Za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu, przejazd przez skrzyżowanie na czerwonym świetle, przekroczenie prędkości o 50 km/h w obszarze zabudowanym, a także za przewożenie zbyt wielu osób w aucie grozi tymczasowe zatrzymanie prawa jazdy. Taki zakaz dotyczy wszystkich pojazdów mechanicznych. Oznacza to, że przez wskazany okres nie można wsiadać za kółko, aby nie narazić się na poniesienie kolejnych konsekwencji.
Mimo to zdarza się, że niektóre osoby decydują się na jazdę samochodem czy motocyklem nawet po tymczasowej utracie uprawnień do kierowania. Wtedy, jeśli prawo jazdy zostało zabrane takiemu kierowcy na 3 miesiące, po ponownym zatrzymaniu okres zakazu wydłuża się o kolejne 3 miesiące. Przy jeszcze jednym przyłapaniu na nielegalnej jeździe, kierowca musi liczyć się z odebraniem prawa jazdy na podstawie decyzji starosty i koniecznością ponownego przystąpienia do egzaminu.

Prowadzenie auta po odebraniu prawa jazdy

Większość kierowców, którzy czasowo utracili prawo jazdy podporządkowuje się do wydanego orzeczenia i na czas obowiązywania zakazu rezygnuje z wsiadania za kółko. Osoby ignorujące decyzję starosty o odebraniu uprawnień i prowadzące pojazd bez dokumentu, narażają się na karę więzienia do 2 lat, o czym decyduje sąd. Ponowne złamanie zakazu kwalifikuje się już jako przestępstwo, za co zgodnie z art. 244 Kodeksu Karnego grozi pobyt w więzieniu od 3 miesięcy do 5 lat i nawet 15-letni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Jazda bez żadnych uprawnień

Naukę prowadzenia pojazdu niektóre osoby rozpoczynają jeszcze na długo przed rozpoczęciem kursu i zdaniem egzaminu państwowego. Zdarza się też, że mimo zdobycia odpowiednich umiejętności, nigdy nie trafiają do WORD-u, a samochodem czy motocyklem przemieszczają się bez uprawnień. Takie postępowanie jest karane grzywną w wysokości od 1 500 do nawet 30 000 zł.

Czy pasażer odpowiada za kierowcę prowadzącego bez uprawnień?

W społeczeństwie panuje przekonanie, że osoby będące świadkami prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu są w pewnym sensie za ten czyn współodpowiedzialne. Ma to odzwierciedlenie w ustawodawstwie, a konkretniej w Art. 96 § 1 pkt 3 Kodeksu wykroczeń. Zgodnie z prawem osoba zezwalająca na kierowanie własnym pojazdem kierowcy po spożyciu alkoholu podlega karze grzywny. Ten przepis jest dość popularny, jednak mało kto wie, że podobne regulacje dotyczą dopuszczania do jazdy osób nie mających odpowiednich uprawnień. Wspomniany Art. 96 Kodeksu wykroczeń informuje, że pasażer może zostać ukarany za taki czyn mandatem wysokości 300 zł.

Jazda bez prawa jazdy w 2023 a kwestia ubezpieczenia

Jeśli kierowca bez prawa jazdy spowoduje wypadek, osoby przez niego poszkodowane i tak otrzymają odszkodowanie. W wielu przypadkach ubezpieczyciel lub UFG (w zależności od tego, kto wypłacił ofiarom rekompensatę) mogą domagać się od sprawcy lub właściciela pojazdu zwrotu poniesionych środków w ramach tzw. regresu ubezpieczeniowego.

Podsumowanie

• Od kilku lat kierowcy nie muszą wozić ze sobą dowodu rejestracyjnego, polisy i prawa jazdy. W czasie kontroli policji trzeba jednak okazać dowód osobisty, aby funkcjonariusze mogli sprawdzić w bazie CEPiK dane na temat pojazdu, polisy i uprawnień do prowadzenia.
• Na osobę prowadzącą pojazd mechaniczny bez właściwych uprawnień może zostać nałożona kara grzywny w wysokości od 1 500 do nawet 30 000 zł. Nieodpowiedzialnym kierowcom bez prawa jazdy w skrajnych przypadkach grozi też kara więzienia.
• Kierowca prowadzący pojazd bez uprawnień może zostać pociągnięty do odpowiedzialności finansowej za spowodowane przez niego szkody.