Matka mająca status osoby bezrobotnej odmówiła podjęcia pracy, ponieważ opiekuje się 9-cio miesięcznym dzieckiem i nie ma z kim go zostawiać, podczas pobytu w pracy. Czy dziecko w tej sytuacji może zostać objęte ubezpieczeniem zdrowotnym? Dodam, że kobieta nie ma żadnej rodziny, która mogłaby wziąć na siebie i opiekę nad dzieckiem, i jego ubezpieczenie.

Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, ekspert w zakresie prawa cywilnego i ubezpieczeń społecznych:

Sprawą tą osoba zainteresowana winna zapoznać Rzecznika Praw Obywatelskich. Z uwagi na niemożność jednoczesnego świadczenia pracy i opieki nad dzieckiem, kwestia matki powinna być rozpatrywana w szerszym kontekście jako osoby bezrobotnej z uwagi na powstała sytuację. Litera prawa, która w tym przypadku została zastosowana powinna być przedmiotem szczególnego uregulowania prawnego. Ustawodawca nie wymaga od bezrobotnego usprawiedliwienia, ale powiadomienia o uzasadnionej przyczynie nieobecności.

Uzasadnione przyczyny to okoliczności natury obiektywnej, niezależne od woli bezrobotnego, a więc przeszkody, na które bezrobotny nie miał wpływu, na przykład nagła choroba, brak możliwości dojazdu z powodu przerw w komunikacji lub inne nagłe zdarzenie typu pożar, powódź.

Za uzasadnione przyczyny nie uznaje się natomiast okoliczności powstałych tylko na skutek lekkomyślności czy niedbalstwa zainteresowanego. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 30 listopada 2011 r. III SA/Gd 445/2011.

Zgodnie z art. 33 ust. 4 pkt 3 u.p.z.i.r. starosta, z zastrzeżeniem art. 75 ust. 3, pozbawia statusu bezrobotnego, który:

• odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy określonej w ustawie lub poddania się badaniom lekarskim lub psychologicznym, mającym na celu ustalenie zdolności do pracy lub udziału w innej formie pomocy określonej w ustawie;
• pozbawienie statusu bezrobotnego następuje od dnia odmowy na okres:

1. 120 dni w przypadku pierwszej odmowy,
2. 180 dni w przypadku drugiej odmowy,
3. 270 dni w przypadku trzeciej i każdej kolejnej odmowy.

W sprawie niesporne jest, że skarżąca odmówiła przyjęcia propozycji pracy. Należało więc ocenić czy owa odmowa była uzasadniona. W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się, że za uzasadnioną przyczyną odmowy przyjęcia zatrudnienia nie może być uznany każdy powód podany przez bezrobotnego.

W szczególności za uzasadnione przyczyny nie uznaje się okoliczności powstałych z winy bezrobotnego, nawet tylko lekkomyślności czy niedbalstwa (wyrok NSA w Warszawie z dnia 1 sierpnia 2007 r. I OSK 1821/2006, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 13 grudnia 2007 r. II SA/Sz 871/2007).

Ponadto organ wydając decyzję o pozbawieniu statusu bezrobotnego winien ustalić, czy zaproponowana praca spełniała kryteria odpowiedniego zatrudnienia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 16 u.z.p.i.r.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( Dz.U z 2008 r. Nr 69 poz. 415 ze zm.).

Przemysław Gogojewicz

Specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
www.gogojewicz.com