Witam, czy osoba, która jest od kwietnia na świadczeniu przedemerytalnym (zwolnienia grupowe) ma obowiązek zgłosić fakt otrzymania odprawy emerytalnej z ostatniego zakładu pracy?

Odpowiedzi udziela Przemysław Gogojewicz, ekspert w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych:
 
Nie ma obowiązku zgłoszenie odprawy. Jedynie w świadectwie pracy winna znaleźć się adnotacja dotycząca odprawy emerytalnej. Warto wiedzieć, że zgodnie z Art. 921kp. pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.

Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Na podstawie art. 921 § 2 kodeksu pracy pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.

Stosując wykładnię gramatyczną powołanego wyżej przepisu należy uznać, iż pracownik może tylko raz w życiu otrzymać odprawę. W orzeczeniu z dnia 28 lipca 1999 r. (I PKN 174/99, OSNAPiUS 2000/21 poz. 786) Sąd Najwyższy stwierdził, iż skoro art. 921 § 2 kodeksu pracy wyłącza nie prawo do odprawy, ale prawo do ponownej odprawy to należy przyjąć, że sam ustawodawca dopuszcza możliwość kilkakrotnego przechodzenia na emeryturę, jak również nabycia prawa do odprawy przez pracownika, który ponownie przechodzi na emeryturę, a który nie otrzymał odprawy przechodząc na emeryturę po raz pierwszy.

Poza tym, jeśli w doktrynie nie jest kwestionowany pogląd stanowiący, że emeryt po ponownym zatrudnieniu nabywa prawo do odprawy uzupełniającej (nawet jeśli świadczenie to zostało mu już wypłacone), to tym bardziej przysługuje mu prawo do odprawy po raz pierwszy.

W wyroku z dnia 2 październik 1990 r. I PR 283/90, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż pracownik, który pobrał odprawę emerytalną, a następnie, w związku z ponownym zatrudnieniem i ponownym przejściem na emeryturę, uzyskał prawo do odprawy emerytalnej od ostatniego pracodawcy - odprawa ta przysługuje w ograniczonym zakresie.

Dodatkowa, „uzupełniająca” odprawa przysługuje również pewnym wyodrębnionym grupom pracowników, którzy otrzymują odprawę emerytalno-rentową na podstawie przepisów szczególnych. Przyznanie odprawy jest wymagane tylko w przypadku jej ustalania w wysokości wyższej niż wynikająca z układu zbiorowego.

Na podstawie art. 24126 § 2 kodeksu pracy układ zbiorowy nie może określać warunków wynagradzania pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, w rozumieniu art. 128 § 2 pkt 2 kodeksu pracy oraz osób zarządzających zakładem pracy na innej podstawie niż stosunek pracy. Zaznaczyć przy tym należy, iż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego warunki wynagradzania za pracę to całokształt sytuacji prawnej pracownika w tym zakresie. W pojęciu tym mieszczą się przede wszystkim zasady nabywania prawa, ustalania wysokości i wypłaty wynagrodzenia za pracę - wynagrodzenia zasadniczego, dodatków, premii, dopłat.

Poza wynagrodzeniem za pracę pracownikowi przysługują inne należności i świadczenia związane z pracą. Warunki nabywania do nich prawa, ustalania ich wysokości i zasad wypłaty, warunkami wynagradzania jednak już nie są. Wynika to wprost z niektórych przepisów zawartych w dziale trzecim kodeksu pracy, w których „warunki wynagradzania” przeciwstawia się jednoznacznie „innym świadczeniom związanym z pracą”. Odprawy, w tym odprawa rentowa, nie mają charakteru wynagrodzenia. Należą one do kategorii innych świadczeń związanych z pracą.

Co do tej kwestii orzecznictwo Sądu Najwyższego jest utrwalone, a doktryna zgodna. Znaczy to, że zakładowy układ zbiorowy pracy może regulować świadczenia tego rodzaju dla osób zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy. Odprawy przewidziane w układzie przysługują tym osobom na zasadach i w wysokości wynikających z jego postanowień chyba, że w odniesieniu do nich zastosowanie układu zostało wyraźnie wyłączone. 

Podstawa prawna:
Ustawa kodeks pracy ( Dz. U. z 1998 Nr 21 poz. 94 ze zm.)

Przemysław Gogojewicz

Specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
www.gogojewicz.com